Daha önceki yazımda kenevir kullanımı ve psikoza dair tarihsel bir değerlendirme sunmuştum. Konu kenevir olunca, yayın inanışlardan biri kenevir kullanımının psikoza yol açacağıdır. Bu haksız bir endişe değildir, fakat gelişen araştırma teknolojileri ve artan araştırmalar sayesinde, kenevirin beyin üstündeki etkileri ve tıbbi kenevir kullanımına dair anlayışımız hızla değişmekte.
ABD’de, 20’den fazla eyalet tıbbi kenevir kullanımını yasallaştırmış durumda, 2009 yılında “Kenevire Neden mi Karşıyım?” adlı makaleyi yayınlayan Sanjay Gupta, 2014 yılında tıbbi kenevir ile ilgili bir belgesel çekerken gördükleri karşısında şaşırıp konu ile ilgili duruşunu değiştirmiş durumda. Gupta, fikir değişikliğini şu sözlerle anlatıyor:
“… ABD’de yaklaşık 70 yıldır kenevir konusunda korkunç ve sistematik bir şekilde yanlış yönlendirildik, bu konuda oynadığım rolden ötürü özür dilerim.”
Eğlence amaçlı kenevir kullanımı tartışmaya açık bir konu olsa da, belgeseli izleyen çoğu kişi Gupta’ nın yeni duruşuyla hemfikir olup, kenevirin tıbbi amaçlarla kullanımının yasal olması gerektiğini savunmakta. Kenevirin yasallaştırılmasını savunan kişiler kenevir kullanımının faydalarını abartılsa da, ABD’de yürürlüğe giren yeni yasalar, kenevirin tıbbi kullanımını ve kullanıcıyı nasıl etkilediğini daha iyi anlamamıza yardımcı olacak. Bugüne değin kenevir üstüne yapılan araştırmaların sadece yüzde altısı kenevirin tıbbı faydalarını analiz etmektedir (1).
Tabii ki kenevir kullanımının zararlı etkileri olduğunu da unutmamak gerek. Aşırı ve sık kenevir kullanımı alışkanlığa yol açıp, hayat kalitesini düşürebildiği gibi, hafıza ve duygulara da hasar verebilir (2). Daha önceki yazımda da bahsettiğim üzere kenevirin içindeki en önemli iki aktif kimyasal madde Cannabidiol (CBD) – beyni ve bedeni sarhoşluk yaratmadan etkileyen madde ve Tetrahydrocannabinol (THC) – başta ağrı kesici ve diğer yatıştırıcı özellikleri olan maddeler olarak bilinmektedir. Bu yazımda, kenevir maddesinin içindeki kannabinoidlerin kullanıldığı tıbbi alanlardan bahsedeceğim.
1- Kenevir, Glakom (Glaucoma) tedavisinde kullanılabilir.
Glokom göz küresi içindeki baskının artmasıyla göz sinirine hasar verip görme kaybına yol açabilir. Herhangi bir şekilde tüketilen kenevir, hastalığın gelişimini azaltıp, geçici körlüğü önleyebilir. Ulusal Göz Enstitüsü (National Eye Institute), kenevirin gözün içindeki baskıyı azaltarak glokomu iyileştirme ve önlemeye yaradığını belirtmiştir. Kenevirin glakomu iyileştirdiğine dair bulgular,1970 yılına dayanmaktadır (3).
2- Kenevir, Epilepsi (Sara) nöbetlerini kontrol altına alabilir.
2003 yılında yapılan bir çalışma, kenevirin epileptik nöbetleri önleyebileceğini göstermiştir.
Virginia Commonwealth Üniversitesinden, Wallace ve ekibi, epileptik farelere kenevir verir ve bunun sonucunda fareler yaklaşık 10 saat boyunca sara nöbeti geçirmezler. THC, beynin heyecanlanmayı ve rahatlamayı kontrol eden hücrelerine bağlanarak nöbetleri kontrol altına alabilir (4). Bu çalışmanın sonuçları Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics’ de yayınlanmıştır (5).
3- Kenevir, Drevet sendromu olarak bilinen epilepsi türünün semptomlarını da azaltabilir.
“OT” adlı belgeseli için araştırma yapan Gupta, Figi ailesi ile yaptığı röportaj sonrası, 5 yaşındaki kızlarını tedavi etmek için CBD değeri yüksek, THC değeri düşük bir tıbbi kenevir türü kullandıklarını öğrenir(6). Kızları Charlotte, ciddi gelişimsel gecikmeler ve nöbetler yaratan bir epilepsi türü olan Dravet Sendromundan muzdariptir (7).
Belgeselde de anlatıldığı üzere, kenevir yağı Charlotte’ un nöbetleri bir hafta içinde 300den, sadece tek nöbete düşürdü. Aynı eyaletteki diğer 40 çocuk da nöbetlerini kontrol altına almak için aynı kenevir türünü kullanmakta, ve göründüğü kadarı bu yöntem işe yaramaktadır.
Tedaviyi öneren doktorlar, kenevirin içindeki CBD’ nin nöbete sebep olan beyin hücrelerindeki aşırı aktivite ile etkileşime geçtiğini ve nöbetleri azalttığını söylemekte. Gupta, bu hastalıkta uzman olan Amerikan pediatri akademisinin ve uyuşturucuyu önleme dairesinin keneviri Dravet ve diğer epilepsi çeşitleri için önermediğini belirtmekte.
4- Kenevir, endişe (anksiyete) rahatsızlıklarını azaltabilir.
Tıbbi kenevir kullanıcıları, kenevirin acıyı azaltıp, bulantıyı durdurduğunu iddia etmektedirler. Kenevir, bu sebeplerden dolayı kemoterapinin yan etkilerini azaltmak için kullanılmakta. 2010 yılında, Harvard tıp okulundan (Harvard Medical School) araştırmacılar kenevirin bu özelliğinin endişenin azaltılmasından ötürü olduğunu iddia ederler. Daha da fazlası, sosyal endişe rahatsızlığı teşhisi konulmamış, fakat topluluk önünde konuşma endişesi olan kişiler 600mg’lık bir CBD hapı kullandıklarında, endişe seviyelerinde azalma görülmüştür. Düşük dozlarda alınan THC ise ruh halini yükseltip, rahatlatıcı etkiler yarattığı gibi, yüksek dozajlarda endişeyi artırıp, kişiyi paranoyaya sürükleyebilmektedir (8).
5- THC, Alzheimer hastalığının ilerlemesini durdurabilir.
Kim Janda tarafından 2016 yılında yayınlanan araştırma, THC’ nin, beyin hücrelerini öldürüp Alzheimer hastalığına sebep olan amyloid plaklarının gelişimine sebep olan enzimleri engelleyerek, plaklarının gelişimini yavaşlattığını ve bunun da Alzheimer’ın gelişimini durdurabildiğini iddia etmekte (9).
6- Kenevir Hepatit C tedavisinin etkilerini arttırıp yan etkilerini azaltabilir.
Hepatit C enfeksiyonunun tedavi süreci epeyi zorlu olmasıyla bilinmektedir, yan etkilerin bazıları: yorgunluk, bulantı, kas ağrısı, iştahsızlık ve depresyon olarak bilinmektedir. Bu yan etkiler aylarca devam etmekte ve bir çok kişi bu yüzden tedavisini tamamlayamamaktadır.
2006 yılında yapılan bir araştırma, tedavisine ilave olarak kenevir kullanan hastaların %86’sının hepatit C tedavisini tamamladığını, kullanmayan kişilerin ise sadece %29′ unun tedavisini tamamladığı görülmüştür. Kenevirin tedavide yardımcı olmasının sebebi, tedavinin yan etkilerini hafifletmesidir. Kenevir aynı zamanda tedavinin verimliliğini de arttırmıştır: kenevir kullanan hepatit C hastalarının %54’ünün viral seviyeleri düşükken ve düşük kalmaktayken, kullanıcı olmayanların sayısı ise %8idi (10).
7- Kenevir, Crohn hastalığını tedavi edebilir.
Crohn hastalığı kronik (süreğen) ve gastrointestinal kanalın -ağızdan makata kadar- herhangi bir yerinde oluşabilen iltihabi bir hastalıktır. Bu hastalık acı, kusma, ishal, kilo kaybı gibi rahatsızlıklar yaratabilir. Israil’de yapılan yeni bir araştırma, sigara gibi sarılmış kenevir kullanımının Crohn hastalığından muzdarip 11 hastadan 10’unun semptomlarını hafiflettiğini göstermiştir, aynı zamanda 11 hastanın beşinin hastalıktan tamamen kurtulduğu da belirtilmiştir(11).
Bu çalışmanın katılımcı sayısı düşük olsa da, benzer sonuçlara sahip çalışmalar yayınlanmaya başlamıştır. Kenevirin içindeki cannabinoidler, bağırsağın işlevini ve bağırsağın bakterileri düzenlemesine yardımcı olduğunu iddia etmekte (12).
8- Post-travmatik stress bozukluğuna (PTSB) yardımcı olabilir.
Israil’in Sağlık ve insan servisleri departmanı, kenevirin savaştan dönen askerlerdeki PTSB’nin tedavisindeki potansiyelini araştırmak için bir çalışmaya izin Verdi (13). Anandamide, endojen bir kenevir bileşenidir, yani kenevir tüketmeyen kişilerin beyninde bile bulanabilir. PTSB’li kişilerin anandamide seviyeleri, semptom göstermeyen kişilere göre daha azdı. Kenevir tüketmek beyindeki anandamide yetersizliğine iyi gelmektedir. Araştırmacılar, kenevirin içeren ilaçların PTSBden muzdarip kişileri rahatlatabileceğini düşünüyor (14). ABD’deki bazı eyaletler, kenevirin PTSB için kullanılmasına izin verdi bile. New Mexico eyaletindeki kişiler sırf PTSB için kenevir kullanma lisansı aldıklarını söylemekteler (15).
9- Kenevir beyni felç sonrasında koruyor.
Nottingham üniversitesinde yapılan araştırma, kenevirin beyni felçten koruduğunu gösterdi. Çalışma şimdilik sadece sıçan, fare ve maymunlar üstünde incelenmiş olsa da, CBD’ nin beyindeki hasarlı bölgeyi küçülttüğü gösterilmekte (16). Bu kenevirin nöro-koruyucu etkilerine dair ilk araştırma değil, diğer araştırmalar da kenevirin beyin sarsıntısı gibi travmatik olaylarda koruduğunu göstermekte.
10- Kemoterapi kaynaklı acı ve bulantıyı dindirip, iştahı arttırabilir.
Kenevirin en çok konuşulan tıbbi kullanımlarından biri, kemoterapi gören kişilere yardımcı olma özelliğidir. Kenevirin kanser hücrelerinin gelişimini yavaşlattığı tartışma konusu olsa bile Kemoterapi gören kanser hastaları, şiddetli bulantı, kusma ve iştah kaybından şikayetçidirler, bu şikayetler hastalığa ek olarak sağlık sıkıntıları yaratabilir. ABD yiyecek ve ilaç bakanlığı tarafından onaylanmış THC ve CBD içeren ilaçlar, acıyı ve bulantıyı dindirip, iştahı arttırdığı bilinmektedir (17,18,19).
Referanslar
1- Dr. Sanjay Gupta, C. (2017). Dr. Sanjay Gupta: Why I changed my mind on weed – CNN. CNN. Retrieved 19 December 2017, from http://edition.cnn.com/2013/08/08/health/gupta-changed-mind-marijuana/index.html
2-Body, W. (2017). What Marijuana Does To Your Brain And Body. Business Insider. Retrieved 19 December 2017, from http://www.businessinsider.com/physical-and-mental-effects-of-marijuana-2013-4?op=1/
3-Glaucoma and Marijuana Use | National Eye Institute. (2017). Nei.nih.gov. Retrieved 19 December 2017, from https://nei.nih.gov/news/statements/mari
4-Wallace, M. J., Blair, R. E., Falenski, K. W., Martin, B. R., & DeLorenzo, R. J. (2003). The endogenous cannabinoid system regulates seizure frequency and duration in a model of temporal lobe epilepsy. Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics, 307(1), 129-137.
5- Wallace, M. (2017). The Endogenous Cannabinoid System Regulates Seizure Frequency and Duration in a Model of Temporal Lobe Epilepsy. Retrieved 19 December 2017, from
6-A Little Girl Helps Give Sanjay Gupta New Perspective on Marijuana. (2017). Drug Policy Alliance. Retrieved 19 December 2017, from http://www.drugpolicy.org/blog/little-girl-helps-give-sanjay-gupta-new-perspective-marijuana
7-Dominguez, N. (2017). What is Dravet Syndrome?. Dravet Syndrome Foundation. Retrieved 19 December 2017, from https://www.dravetfoundation.org/what-is-dravet-syndrome/
8-Bergamaschi, M. M., Queiroz, R. H. C., Chagas, M. H. N., De Oliveira, D. C. G., De Martinis, B. S., Kapczinski, F., … & Martín-Santos, R. (2011). Cannabidiol reduces the anxiety induced by simulated public speaking in treatment-naive social phobia patients. Neuropsychopharmacology, 36(6), 1219-1226.
9-Marijuana may help stave off Alzheimer’s. (2017). msnbc.com. Retrieved 19 December 2017, from http://www.nbcnews.com/id/15145917/ns/health-alzheimers_disease/t/marijuana-may-help-stave-alzheimers/#.WjmZTUxuJPa
10-Sylvestre, D. L., Clements, B. J., & Malibu, Y. (2006). Cannabis use improves retention and virological outcomes in patients treated for hepatitis C. European journal of gastroenterology & hepatology, 18(10), 1057-1063.
11-Naftali, T., Schleider, L. B. L., Dotan, I., Lansky, E. P., Benjaminov, F. S., & Konikoff, F. M. (2013). Cannabis induces a clinical response in patients with Crohn’s disease: a prospective placebo-controlled study. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 11(10), 1276-1280.
12-Storr, M., Devlin, S., Kaplan, G. G., Panaccione, R., & Andrews, C. N. (2014). Cannabis use provides symptom relief in patients with inflammatory bowel disease but is associated with worse disease prognosis in patients with Crohn’s disease. Inflammatory bowel diseases, 20(3), 472-480.
13-Israel pushing ahead in medical marijuana industry. (2017). USA TODAY. Retrieved 19 December 2017, from https://www.usatoday.com/story/news/world/2012/11/03/israel-medical-marijuana-drugs/1678641/
14-Greer, G. R., Grob, C. S., & Halberstadt, A. L. (2014). PTSD symptom reports of patients evaluated for the New Mexico Medical Cannabis Program. Journal of Psychoactive Drugs, 46(1), 73-77.
15-Mulcahey, M. (2017). The Case for Treating PTSD in Veterans With Medical Marijuana. The Atlantic. Retrieved 19 December 2017, from https://www.theatlantic.com/health/archive/2012/01/the-case-for-treating-ptsd-in-veterans-with-medical-marijuana/251466/
16-Alexander, S. P. (2016). Therapeutic potential of cannabis-related drugs. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 64, 157-166.
17-Schussel, V., Kenzo, L., Santos, A., Bueno, J., Yoshimura, E., Oliveira Cruz Latorraca, C., … & Riera, R. (2017). Cannabinoids for nausea and vomiting related to chemotherapy: Overview of systematic reviews. Phytotherapy Research.
18-Krcevski‐Skvarc, N., Wells, C., & Häuser, W. (2017). Availability and approval of cannabis‐based medicines for chronic pain management and palliative/supportive care in Europe: A survey of the status in the chapters of the European Pain Federation. European Journal of Pain.
19-Birdsall, S. M., Birdsall, T. C., & Tims, L. A. (2016). The use of medical marijuana in cancer. Current oncology reports, 18(7), 40.
