Koka, doğal kökleri olan en eski, en güçlü ve en tehlikeli uyarıcılarından biridir.
Milattan üç bin yıl önce, Andes’teki antik İnkalar, kalp atışlarını hızlandırmak ve ince dağ havasında yaşamanın etkilerine karşı nefeslerini hızlandırmak için koka yaprakları çiğnemiştir.
Yerli Peruvialılar koka yapraklarını sadece dini törenler sırasında çiğnemekteydi. İspanyol askerleri 1532’de Peru’yu işgal ettiğinde bu gelenek bozuldu. İspanyol gümüş madenlerinde zorla çalıştırılan yerlileri kontrol edebilmeleri ve onları sömürmeyi kolaylaştırması için düzenli olarak onlara koka yapraklarını kullandırdılar.
Kokain ilk kez 1859’da Alman kimyager Albert Niemann tarafından izole edildi (koka yapraklarından özütülmüştür). 1880’lere kadar tıp komitelerinde popülerleşmeye başlamamıştır.
Uyuşturucu maddeyi kullanan Avusturyalı psikanalist Sigmund Freud, depresyon ve cinsel iktidarsızlığı tedavi etmek için kokain kullanımını ilk yaygınlaştıran kişi oldu.
1884 yılında, kokainin “faydaları”nı destekleyen “Über Coca” başlıklı bir makale yayınladı ve kokaini “büyülü” bir madde olarak nitelendirdi.
Ancak, Freud, objektif bir gözlemci değildi. Düzenli olarak kokain kullanmasına ek olarak, kız arkadaşına ve en yakın arkadaşına da genellikle kokain önerirdi ve genel kullanım için de tavsiye ederdi.
Freud, kokainin “fiziksel ve ahlaki çöküntüye” yol açtığını belirtirken, yakın arkadaşlarını kokaine teşvik etmeye devam etti, arkadaşlarından biri paranoyak halüsinasyonlardan mustarip olmuştu ve arkadaşının söylediği üzere “beyaz yılanlar derisinin üzerinde sürünüyordu”.
Ayrıca Freud; insanların kokain kullanımı açısından “toksik doz” sonucu ölüme sebep olmayacağına inanıyordu. Bu inancının aksine, hastalarından birisine yazdığı aşırı doz, o hastanın ölümüne sebep olmuştur.
1886’da, John Pemberton koka yapraklarını yeni meşrubat Coca-Cola’da bir madde olarak eklediğinde koka’nın popülaritesi daha da artmıştır. Tüketici üzerindeki coşkulu ve enerji verici etkiler, Coca-Cola’nın popülaritesini artırmaya yardımcı oldu. Bir düşünün dünyanın en popüler meşrubatı bir zamanlar kokain içeriyordu.
1850’lerden 1900’lerin başına kadar, kokain ve afyon karışımlarıyla hazırlanan iksirler (büyülü /tıbbi iksirler), tonikler ve şaraplar, tüm sosyal sınıflardan insanlar tarafından geniş çapta kullanılmıştır. Mucit Thomas Edison ve Sarah Bernhardt gibi önemli figürlerin de için de bulunduğu bir ekip tarafından kokain tonik ve iksirlerin “mucizevi” etkilerinin reklamı yapılıyordu. İlaç, sessiz film endüstrisinde popüler hale geldi ve o dönemde Hollywood’dan gelen kokain kullanımını destekleyen mesajlar milyonları etkiledi.
Toplumda kokain kullanımı artmış ve ilacın tehlikeleri giderek daha belirgin hale gelmiştir. Kamuoyu baskısı Coca-Cola şirketini 1903’te koka maddesini içeceklerden çıkarmaya zorladı.
1905 yılına gelindiğinde, burun yolu ile kokain kullanmak popüler hale gelmişti ve beş yıl içinde hastaneler ve tıbbi literatür bu ilacın kullanımından kaynaklanan nazal hasar vakalarını bildirmeye başlamıştı.
1912’de Birleşik Devletler hükümeti bir yıl içinde 5.000 kokain kullanımı sonucu ölüm rapor etti ve 1922’de uyuşturucu resmi olarak yasaklandı.
1970’lerde, kokain, eğlence sektörü ve işadamları için modaya uygun yeni bir ilaç olarak tekrar ortaya çıktı. Kokain hızlı şeritte bir yolculuk için mükemmel bir arkadaş gibi görünüyordu. İnsanlara “enerji sağlıyor” ve “ayakta kalmalarına” destekte bulunuyordu.
Bazı Amerikan üniversitelerinde, 1970 ve 1980 yılları arasında kokain deneyen öğrencilerin yüzdesi on kat artmıştı.
1970’lerin sonlarında, Kolombiyalı uyuşturucu kaçakçıları ABD’ye kokain kaçakçılığı yapmak için ayrıntılı bir ağ kurmaya başladılar.
Bilindiği üzere, pahalı olması nedeniyle kokain zengin uyuşturucusuydu. 1980’lerin sonunda ise kokain artık zenginlerin kullandığı madde olmaktan çıkmıştır.
1990’ların başlarında, Kolombiyalı uyuşturucu kartelleri yılda sadece 500 ABD dolarına değil, aynı zamanda Avrupa ve Asya’ya da yılda 500 ila 800 ton kokain üretip ihraç ettiler. Büyük karteller 1990’ların ortalarında yasa kuvvetleri tarafından dağıtıldı, ancak yerlerini daha küçük gruplar aldı. Bugün Kolombiya’da 300’den fazla bilinen aktif uyuşturucu kaçakçılığı örgütü vardır.
2008’den beri, kokain dünyanın en çok ticareti yapılan yasadışı uyuşturucu maddesi olmuştur.
Nereden nereye…
Koka yaprağı
Freud’un ilacı
Kokain
Kokainin yayılması
Pablo Escobar ve karteller
Uyuşturucu ile bitmeyen bir mücadele.
Yazının orjinali için
